Reinier's Blog

Tegen zessen komen we in Kirov aan. Op het perron worden we begroet door onze chauffeur, een vrij magere vent in een typisch Russisch armoedig nepleren jasje. Hij loopt met ons mee naar zijn oude Volga. We rijden door Kirov,  een wat grauwe stad. Het is er nog erg rustig rond deze tijd.

Niet lang nadat we ten Noorden van de stad de Vyatka zijn overgestoken beginnen de bossen. Er rijden veel vrachtwagens van bedenkelijke kwaliteit. Regelmatig komen we een kapotte vrachtwagen tegen met een triest kijkende bestuurder die naast zijn wagen een sjekkie draait. Sommige vrachtwagens liggen op hun kant met afgebroken wielen.  Na ongeveer twee uur rijden komen we in Bezbozhnik aan.

Het enige wat we willen, is slapen. Dat hebben we in de trein te weinig gedaan. We worden afgezet bij de gastenkamers in een schamel gebouwtje van de houtonderneming. John en ik hebben een eenvoudige kamer met twee eenvoudige bedden. Het is tegen achten. We doen de gordijnen dicht en besluiten nog een uurtje te gaan slapen. “Good night”, zegt John. Ik zeg het hem na.

We slapen zeker een half uur en dan wordt er op de deur gebonkt. Ik stap mijn bed uit en loop in mijn onderbroek naar de deur. Ik doe de deur open en daar staat onze gastheer Yuri, de directeur van Maiskles. Ik geef hem een hand en realiseer me dat dit de eerste keer in mijn zakenbestaan is dat ik een nieuwe relatie in mijn onderbroek begroet, maar ik weet dan nog niet dat ik die avond nog met een fles bier in mijn hand vrijwel naakt naast hem zal zitten.

Kom mee ontbijten, mijn vrouw wacht op jullie, zegt hij in het Russisch dat John voor me vertaalt. We kleden ons aan en dan rijden we met de directeur mee naar zijn huis. Wij worden verwelkomd door zijn sympathieke vrouw. We ontbijten met pannekoekjes, brood, augurken en dergelijke. Er is natuurlijk kwark, maar daar houd ik niet van.

We lopen die ochtend een stukje door het dorp Bezbozhnik. Afgezien van een paar lelijke flatgebouwen bestaat het dorp vooral uit vrijstaande houten huizen met tuinen waarin vooral groente wordt verbouwd. Het dorp is ontstaan toen Stalin de bosbouw en de houtindustrie wilde bevorderen. Tot dan woonden er in dat gebied Russen met een streng orthodox geloof in schrille tegenstelling tot de geïmporteerde bos- en industriearbeiders voor wie niet eens een kerk moest worden gebouwd.

Het dorp kreeg van de oorspronkelijke bewoners de bijnaam: het dorp der goddelozen, Russisch Bezbozhnik. Er staat voor zover ik weet nog steeds geen kerk. Het leven in deze streek is hard. In de winter is het onaangenaam koud en liggen er dikke pakken sneeuw. In de zomer word je lek geprikt door de muggen en steekvliegen. Wat dat betreft komen we precies in het juiste seizoen: te laat voor de sneeuw, te vroeg voor de muggen.

We lunchen met Yuri, zijn vrouw en een belangrijke bestuurder van zijn bedrijf in het meest armoedige restaurant dat ik ooit gezien heb. Op de verveloze buitenmuur staat het woord “BAR” in cyrillisch schrift. Binnen is de tafel gedekt met een plastic zeiltje en daarop de gebruikelijke vishapjes, komkommer, tomaten, brood, kaas en zelfs een fles wijn. Het gesprek in het Russisch kan ik niet volgen, behalve als John af en toe iets vertaalt. We zijn hier om te kijken of we iets kunnen doen aan de verduurzaming van de houtketen, bijvoorbeeld door FSC-certificering, maar de gesprekken leveren weinig concreets op.

Na de lunch kijken we nog even naar de houtfabriek. Het is zaterdag en er is relatief weinig activiteit in de fabriek. Toch gaan we even kijken waar de treinen met hout aankomen en met planken vertrekken. We zijn daarna nog even in de houtzagerij. Die ziet er redelijk netjes uit. Er wordt hard gewerkt. Alle machines komen zo te zien uit West Europa.

De avond eten we weer bij de directeur en zijn vrouw. Maar we gaan eerst naar zijn sauna, de ‘banya’ in het Russisch. Het is er gloeiend heet, vooral vanaf het moment dat je water over de hete kooltjes giet. Daar zitten we dan naakt, met een handdoekje over onze edele delen en een heerlijke fles koud bier in de hand. Waar deze reis toe leidt, weten we niet. Waarschijnlijk helemaal nergens toe, maar hij is op dat moment al een doorslaand succes. Je kunt natuurlijk een reis boeken met een reisbureau en alle bezienswaardigheden van Moskou en St. Petersburg bekijken en misschien ook nog over de hele spoorlijn naar Vladivostok rijden, maar dan zie je Rusland niet. Dit is Rusland, denk ik en giet nog wat heerlijk bier in mijn zwetende lichaam.

Tijdens het eten vraagt Yuri of we het leuk vinden om op zondag naar het bos te gaan om zijn net gekochte nieuwe jachtgeweer uit te proberen. Ja, daar hebben we wel zin in.

Vervolg

 

Op vrijdag ontwerp ik samen met een manager de structuur van de website en we spreken af welke data er moeten worden verzameld. We maken afspraken voor vertalingen in het Engels en het Russisch. Maar er is inmiddels paniek ontstaan over mijn visum. Bij het plannen van deze reis was het mislukt om op tijd voor het visum een officiële uitnodiging van Volga te krijgen.

Ik had nog een uitnodiging van Stora Enso liggen voor een bezoek aan St Petersburg. De enige mogelijkheid voor een visum was dus die uitnodiging te gebruiken. Ik deed dat na overleg met het management van Volga. Die wisten mij te verzekeren dat “ If you receive visa to RUSSIA (no matter what cities are indicated in the Invitation as a route), you may travel any russian city you  need (or want) to visit.”

Maar bij mijn bezoek aan Volga blijken de autoriteiten dit niet te accepteren. Ik heb een uitnodiging van Stora Enso en die is niet geldig voor een bezoek aan Volga. Er zit dus niets anders op dan Stora Enso in St Petersburg te bellen. Daar krijg ik nul op rekest: “Why should we help you when you visit our competitor? Good luck, but we are not going to do anything for you.”

Inmiddels hoor ik verhalen van buitenlandse gasten die door soortgelijke problemen een heel weekend in de gevangenis van Nizhny Novgorod hebben doorgebracht. En Russische gevangenissen schijnen niet zo comfortabel te zijn. Ik onderneem een laatste poging om uit de gevangenis te blijven. Ik bel Elisabeth Saland Björklund, de hoogste directeur van Stora Enso in Stockholm, op. Zij is er god zij dank. Wel is ze heel erg geïrriteerd over mijn verzoek: “I am not amused” zegt ze, maar is toch bereid een fax te sturen naar Volga met de leugen dat ik voor hun op reis ben. Als de fax er is, kan ik verder reizen. Ik hoef de gevangenis deze keer niet in.

We gaan op weg naar een belangrijke houtleverancier van de Volga papierfabriek: Maiskles in Bezbozhnik. Het is een lange reis. We nemen een taxi van Balakhna naar Nizhniy Novgorod en van daar de nachttrein naar Kirov, een rit van zo’n 600 km in 6½ uur.

Iets voor middernacht rijden we de stad uit, richting Noordoosten.  Het wordt een heel gezellige nacht. Er vloeit rijkelijk bier en onze medereiziger in onze coupé weet heel veel van allerlei soorten sauna’s, hoe ze te verwarmen en het gebruik van berkentakken en nog veel meer. Het had saai kunnen zijn, maar de verhalen zijn heel interessant en met wat bier erbij gaat de nacht snel voorbij. Tenslotte vallen we toch in slaap.

Vervolg

Aan de vergadertafel

Op donderdag zitten John en ik met een stel managers van de Volga papierfabriek rond een vergadertafel in Balakhna. John (die van

tijd tot tijd mijn Engels in rudimentair Russisch vertaalt) geeft mij het woord. “Dr De Man will tell you what the project is all about.” Ik begin een verhaal waarin ik uitleg wat we zouden kunnen gaan doen en ik geef hun de mogelijkheid om ideeën in te brengen.

John raakt lichtelijk geïrriteerd. Hij geeft mij een trap tegen mijn schenen en corrigeert mijn optreden: “Don’t ask them questions! Tell them what to do instead! You are in Russia, not in Holland!”.

Ik pas meteen mijn stijl aan en begin bevelen uit te delen. Het werkt. Vrij snel is er een plan voor het maken van een simpele website met aandacht voor milieu, veiligheid en andere sociale aspecten.

Zie ook mijn Engelse versie: https://blog2.rdeman.nl/135/

Bij vrienden

Die avond zijn we uitgenodigd bij Mikhail (Misha) en Galina. Toen John voor Volga werkte, kwam hij hen een keer tegen tijdens het joggen. Sindsdien zijn het goede kennissen van hem. We gaan naar een heel eenvoudige flat ergens in Nizhniy Novogorod.

Het bier staat koud en er is van allerlei eten. Natuurlijk versta  ik bijna niets van wat ze zeggen, maar het is gezellig. In Rusland is het belangrijk vrienden te hebben. Zij zijn het schild tegen de boze onbetrouwbare buitenwereld. Vriendschap heeft daardoor in Rusland iets klefs. We hebben vrij veel bier op als we de taxi terug nemen naar Balakhna. Daar overnachten wij in het ‘Witte Huis’, het gastenverblijf van Volga.

 

[geschreven in 2017]

Vervolg

Na bijna  drieënhalf uur vliegen land ik op Moskou Sheremetyevo. Ik ben al een paar keer eerder in Rusland geweest, maar het blijft spannend. Eerder was ik met Florian Nehm bij Volga in Balakhna, niet ver van Nizhny Novgorod. Om een of andere reden kwam een project over arbeidsveiligheid in de Russische papierindustrie daar niet op gang. Toch zag ik nog mogelijkheden voor een vervolg. Met John Park, een in Duitsland wonende Schotse consultant die een tijd voor Volga had gewerkt, werkte ik aan een bescheiden project voor het management in Balakhna. Ik zou helpen een website over ‘corporate social responsibility’ op te zetten.  John regelde dat mijn reis werd betaald en ik kreeg ook nog een symbolische vergoeding voor het werk.

We zouden van de gelegenheid gebruik maken om naar Maiskles, een  belangrijke houtleverancier voor Volga papier te reizen. Wellicht konden we daar in samenwerking met het World Resource Institute in Washington iets ondernemen. Van al die plannen is nooit iets terecht gekomen, maar ze leverden de leukste reizen van mijn hele carrière op.

 

Ik kom zonder problemen door alle paspoort- en visaprocedures en liep naar de bar in de aankomsthal van het vliegveld. Daar zit John al achter een klein bier, malinkoye pivo. Hij bestelt er ook een voor mij. We praten nog over onze plannen en dan nemen we een taxi naar het treinstation.  We rijden vrij laat met een mooie trein naar Nizhny Novgorod, zo’n 420 km van Moskou. Er is een mooie ouderwetse restauratiewagen, met een ouderwetse keuken waar het vlees en de aardappels gebakken worden. Heerlijk eten met een glas bier erbij. Heerlijk die treinreizen door Rusland!

[geschreven in 2017]

Vervolg

A Secret Meeting

In the beginning of the new millennium, stories about unacceptable violations of human rights in the Russian paper sector were rapidly spreading. One issue was dangerous forest work carried out by Russian prisoners under barbaric circumstances. My client, Ulrich Egger was responsible for corporate social responsibility in a German newspaper publisher company that regularly used paper from a paper mill in Nizhy Novgorod. He was afraid that German human rights activist would publish something like: “Russian slaves produce paper for Dortmunder Abendblatt”. Ulrich had invited me to join him on a trip to Nizhny Novgorod. We flew business class from Frankfurt: good food, reasonable white wine. Ulrich told me an anecdote about a professional pianist who lost her finger – and her profession – in a violent conflict with Russian border police. The message: Russia is a dangerous country. No problems with Nizhny Novgorod police, hardly any serious checks. We took a taxi to an address that was given to us by a Berlin based NGO. A Scottish forestry consultant, working for the Russian paper mill, joined us. At the address, in an old school, we were supposed to meet a representative of a Russian organization. He would be willing to give us more information about slavery in the forest. One of use would meet him at the railway station after giving a certain sign. Only one of us was allowed to be at the station to avoid unnecessary suspicion. When we arrived at the school building, his wife Olga (there are many Olgas in Russia) was already there. She had brought bread, sausages, cheese and wodka. Twenty minutes later, our friend Juri arrived, a short man, one head shorter than Olga. To our surprise Juri started to talk (rudimentary) German.He said his family were Volga Germans. His parents still talked German. He welcomed us and Olga took care of wodka and food. We switched to English, which was translated into Russia by one of the people present.

“Daaaas iest faantaastiesch!”: Stop that Bullshit

Ulrich gave a short introduction of the purpose of our visit. He told Juri the importance of human rights issues in Germany and how they could severely damage whole brands. Therefore the German publisher needed good information on the existence of the alleged ‘slavery’ practice in Russia forests and whether wood supplies to the paper mill were affected. Juri looked as if he did not believe a word and then switched to Volga German again. With long vowels he said slowly: “Daaaas iest faantaastiesch!” and then made clear what he meant. “I do not believe a word, Ulrich. That is all pure nonsense! Bullshit! Why would a German consumer be worried about a bunch of prisoners working in the Russian forest? Stop telling that nonsense! Nobody will believe you! They want to read the newspaper. That is all. Ulrich, be realistic and stop that bullshit!”. He concluded his short verbal eruption by proposing a new toast. Olga took care of new wodka and Juri again welcomed everybody.

We highly appreciate your initiative

After a short pause, Juri started to speak again. “Dear distinguished guests from Germany! You are extremely welcome! You have come here with a very important purpose! Representing one of the most powerful and sensitive consumer markets of the world, German companies can make a difference in the world, including Russia! Therefore, we highly appreciate you initiative and we will provide you with all the information you need.” Ten minutes later, the table was covered with detailed maps, indicating the prisoner camps and the work areas. After some food and some more wodka, we took a taxi to our hotel. We had the information we had been after. The issue ‘slavery in the forest’ was real and perhaps even more serious than many thought.

 

What are you talking about?

Three months later, Ulrich was travelling with representatives of a paper company in another part of Russia. on a road through the forest, their minibus had to wait for several minutes for a group of prisoners, who, chained to each other, were crossing the road. When the road was free again and the minibus continued its trip, Ulrich asked his hosts from the paper company: “Can you please tell me? Who were these people that crossed the road five minutes ago?”. The answer: “What are you talking about, Ulrich? We did not see anything!”.

Note

For privacy reasons, names and places have been modified in this story.