- Ooit gebruikte ik in mijn vroegere academische onderzoek een simpel modelletje (ontleend aan de toenmalige bedrijfskundige De Leeuw) dat het besturen van een organisatie (of een land) vrijwel gelijk stelt aan het besturen van een auto of een andere ingewikkelde machine. Wil je dit goed doen, dan moet je weten waar je heen wilt (of wat je met een machine wilt maken), je moet over voldoende mogelijkheden voor ingrepen beschikken en je moet een betrouwbaar model hebben van het gedrag van je auto of machine, hoe het op verschillende ingrepen reageert. Tijdens het sturen moet je op tijd informatie hebben over hoe het ding echt reageert en dan kan je bijsturen.
- Bij de Corona-situatie is aan geen enkele voorwaarde voldaan. Ten eerste zou je moeten weten hoe de besmettingen werkelijk plaatsvinden onder welke omstandigheden en waar door welke mensen, etc. (het model). Natuurlijk is er wel contactonderzoek en weten we meer dan een jaar geleden maar het beeld is nog zeer onvolledig. Ook moet je een goed beeld hebben van de invloed van vaccinatie van verschillende bevolkingsgroepen en het tempo daarvan.
- Er is een scala van maatregelen die ingezet kunnen worden. Van het sluiten van cafés, winkels en musea tot het stimuleren van thuiswerken en – nog niet ingezet in Nederland – het verbieden van wandelingetjes. De maatregel, die tenslotte de andere maatregelen overbodig moet maken, is vaccinatie.
- De meeste maatregelen worden al een tijd ingezet en leiden tot onvoldoende resultaten. Er wordt bijgestuurd. De winkels waar toch al niet meer dan tien gemondkapte burgers naar binnen mochten, worden gesloten. Scholen gaan nog verder dicht etc.
- Als een maatregel niet werkt, zijn er twee mogelijke oorzaken. Óf het is een slechte maatregel, óf het is een goede maatregel die nog niet voldoende wordt ingezet. Er wordt nu vooral gekozen voor de tweede mogelijkheid: het nog rigoureuzer inzetten van dezelfde maatregelenbundel. Dat is politiek begrijpelijk, want zoveel mogelijkheden zijn er niet. Dus avondklok, nog meer winkels dicht. Het is wel triest dat op die manier alleen Amazon nog winst maakt en voor heel veel kleinere winkels binnenkort een faillissement dreigt. Maar niemand lijkt een flauw idee te hebben van de echte besmettingskansen in kleine winkels die zich wel keurig aan de regels hebben gehouden. Het ziet ernaar uit dat het virus zich ook bij maximale inzet van alle nu beschikbare maatregelen nog verder zal verspreiden. Het is politiek niet aantrekkelijk om dit toe te geven.
- Het is niet ondenkbaar dat sommige maatregelen averechts zullen werken, zeker als ze er toe zullen leiden dat steeds meer mensen binnen zitten. Er zijn veel aanwijzingen dat de meeste besmettingen eerder binnen plaatsvinden dan in het park. Ook lijken musea en concerten van klassieke muziek (met een uitgedunde zaal) geen zwaartepunten. Toch staan museumbezoek en concerten weer op de zwarte lijst.
- Zou je echt invloed willen hebben op het verloop van de pandemie, dan moet je weten wat er zoal thuis bij de mensen gebeurt en je zou hun gedrag tot in detail moeten kunnen beïnvloeden. Dat kan in Nederland niet. In China kan het iets beter en in landen als Spanje en Frankrijk gaat men als iets verder dan in Nederland, zonder veel succes overigens.
- In het naïeve De Leeuw-model van besturing staat dat de bestuurder een doel moet hebben. Pas dan kan die bijsturen. Maar dat is hier wel erg lastig. Ook al zou je een perfect model hebben van hoe Corona zich verspreidt en over een effectieve maatregelenbundel beschikken, dan nog is het nog niet duidelijk, wat er gedaan zou moeten worden. Het huidige beleid gaat van een slordige stapel deels tegenstrijdige doelstellingen uit. Zou je het wel helder formuleren, dan heb je de keus uit tenminste de volgende mogelijkheden:
- Bezettingsgraad IC-plaatsen door Coronapatiënten
Ervoor zorgen dat de bezetting van de ziekenhuizen, met name de IC-afdelingen, niet uit de hand loopt op een manier dat er een keuze gemaakt moet worden tussen wie wel en wie niet opnemen en dat de reguliere gezondheidszorg sterk in het gedrang komt. Dit leek de oorspronkelijke doelstelling: flattening the curve. - Het aantal Coronadoden per week
Het aantal slachtoffers naar het minimum terugbrengen. Dit lijkt op de eerste mogelijkheid, maar is het niet. - Aantal verloren levensjaren per week
Nog niet duidelijk in discussie, maar zeker een mogelijkheid: het aantal door Coronadoden verloren levensjaren tot het minimum terugbrengen. Een dode van 85 jaar (5 of 10 jaar verloren) telt dan een stuk minder dan een dode van 30 (60 tot 65 jaar verloren). - Aantal besmettingen per week Ervoor zorgen dat de overdracht minimaal is. Dit heeft vooral gevolgen voor de vaccinatiestrategie: relatief jonge mensen met veel contacten in het werk en privé zouden vóór de bejaarden aan de beurt moeten komen. Doelgroepen zijn bijvoorbeeld: leraren, winkelpersoneel, postbezorgers.
- Bezettingsgraad IC-plaatsen door Coronapatiënten
- Het is duidelijk dat de politiek niet in staat is om duidelijk voor één van deze doelstellingen te kiezen. Het huidige beleid is een onduidelijk mengsel. Dat kan ook nauwelijks anders. Welke doelstelling domineert, is de uitkomst van een belangenstrijd op de achtergrond.
- Het is nog even wachten totdat iedereen (die dan nog leeft) antistoffen heeft ontwikkeld, gedeeltelijk door de ziekte gewoon te krijgen en gedeeltelijk door vaccinatie. En dan weten we nog steeds niet heel goed welke maatregelen gewerkt hebben.
P.S. Ter verduidelijking: al heb ik veel vragen over het beleid van onze overheid en dat van de WHO, ik kan geen enkele sympathie opbrengen voor domme en gevaarlijke pandemie-ontkenners, aanhangers van vreemde samenzweringstheorieën of tegenstanders van vaccinatie.