Paddenstoelen fotograferen

Voor een nieuwere presentatie over dit onderwerp: kijk op deze pagina.

Er zijn honderdduizend manieren om mooie paddenstoelenfoto’s te maken. Er zijn ook talloze websites met goede tips. Hierbij een paar opmerkingen aan de hand van mijn ervaringen.

Een paar ervaringen

1. Het leuke van paddenstoelen is dat ze stil staan. Je hebt eindeloos de tijd om de juiste plek te zoeken van waaruit je wilt fotograferen (gezien de lichtomstandigheden, de achtergrond, het soort paddenstoel, etc.), om wat storende elementen (takjes, grassprieten, etc.) weg te halen, om een statief op te stellen en om met een afstandsbediening een nauwkeurig voorbereide opname te maken, soms met heel lange belichting als dat een goed resultaat oplevert. Omdat je zoveel tijd hebt kan je met heel weinig automatisering werken: handmatige scherpstelling, handmatige correctie van de kleurtemperatuur, zelf bepaalde ISO-waarde en diafragma, belichtingscorrectie (de camera bepaalt alleen nog de belichtingstijd)

   

2. Welk objectief je gebruikt, hangt in eerste instantie af van het soort perspectief dat je wilt. Een wat langer brandpuntsafstand voor mooie vage achtergronden, een korter brandpunt, eventueel groothoek, voor het plaatsen van de paddenstoel in zijn omgeving, inclusief de bomen en de velden erachter en ernaast.
3. Kies een automatische witbalans of kies handmatige een betere waarde.  Fotografeer in RAW voor optimale nabewerking. Ik heb wel eens iets verkeerds ingesteld en kwam met een SD-kaart vol  JPG’s thuis. Niet leuk.
4. Een macro-objectief is in de regel voor normale paddenstoelen niet nodig. Voor heel kleine paddenstoeltjes, zoals geweizwammetjes etc., heb je er wel een nodig.  Ook leuk voor het isoleren van kleine details.
5. Fotografeer je de paddenstoel(en) van dichtbij, dan is het belangrijk dat alle hoofdonderwerpen in het scherptevlak van de lens staan, evenwijdig aan de sensor van de camera.
6. Vaak zijn vrij lange belichtingstijden nodig voor het fotograferen van paddenstoelen van dichtbij in vrij weinig licht (onder de bomen in de herfst) met een acceptabel lage ISO-waarde en voldoende scherptediepte. Je komt dan al snel op waarden van 2 seconden, f/18, ISO 100 of 200. Natuurlijk kan je veel korter belichten met een ISO 6400, maar dan lever je veel kwaliteit in. Beter kan je met een statief en afstandsbediening fotograferen. Het probleem van een statief is dat je in de regel vrij hoog boven de grond bent. Paddenstoelen op de grond zijn dan lastig. Maar er zijn alternatieven, zie punt 8.
   

   

   

   

   

    
7. Paddenstoelen fotografeer je in de herfst. Het is dan niet altijd zonnig weer en soms regent het. Als het niet te hard regent, kan je in de natte natuur de prachtigste foto’s van paddenstoelen maken, met het voordeel dat dan de kleuren extra verzadigd zijn, zoals op bijgaande foto van een net uit de grond gekomen vliegenzwam te zien is (oktober 2023).
8. Om paddenstoelen met een statief laag op de grond te fotograferen, is het ook mogelijk (tenminste bij mijn statief) om de camera onder het statief te bevestigen. Bij mijn Sigma macrolens kan ik de statiefbevestigingsring ook 180 graden draaien zodat de camera wel rechtop blijft. Het enige probleem is op die hoogte door de zoeker te kijken. Een camera met een uitklapbaar schermpje zou handig zijn, maar die heb ik niet.

   

   

   

9. Voor paddenstoelenfoto’s gelden dezelfde overwegingen voor belichting en compositie als bij andere foto’s. Paddenstoelen van boven zijn meestal niet zo interessant. Als je ook onder de hoed kunt fotograferen, worden veel foto’s weer interessanter (zie foto links onder), maar dan lukt een statief meestal weer niet. De onderkant van paddenstoelen en hun steel bevinden zich meestal in de schaduw. Het kan zin hebben die schaduwen door een of ander reflectiescherm te verzachten. Ik moet hier nog mee experimenteren.
10. Zijlicht en tegenlicht kunnen mooie plaatjes opleveren, net zoals bij andere foto’s. Eventueel kan een op afstand opgestelde flitser rechts of links van de paddenstoel voor een goede belichting zorgen [in voorbereiding].

    

    

11. Mijn standaardinstellingen
    1. ingesteld op RAW + best mogelijke JPG op tweede SD-kaart.
    2. als het mogelijk is met een statief te fotograferen en bij een volledig stilstaand onderwerp: camera op A-stand, ISO 125, 250  of iets hoger, diafragma 14, 16 of zelfs hoger. De resulterende sluitertijd kan meerdere secondes bedragen.
    3. als dit niet kan, zorgen dat sluitertijd én diafragma acceptabel zijn. Dus bijvoorbeeld op de M-stand met auto-ISO fotograferen. 1/125, f/11 is een optie, maar bij slechte lichtomstandigheden wordt de ISO toch vaak te hoog.
    4. Werken met een flitser. Zelfs met de ingebouwde flitser lukt het soms, maar beter is met een externe aan de camera draadloos gekoppelde flitser te werken.
    5. De S-stand is niet bruikbaar, want voordat je het weet, heb je geen scherptediepte meer.
12. Nabewerking in Lightroom, een paar aantekeningen.
    1. als je niet al op de camera een kleine onderbelichting heb ingesteld (-0.7 of -1.0 bijvoorbeeld), dan is dit in de nabewerking vaak nodig. Paddenstoelen bevinden zich meestal op een donkere grond. Die moet er dan ook donker uit zien. Op de bewerkte foto moet het histogram het zwaartepunt links hebben en niet in het midden of rechts, vergelijk de onderstaande twee foto’s. De rechter foto geeft de sfeer in het donkere bos weer. De linker foto lijkt wel een flitsfoto.
       

       

       

    2. Soms zijn kleine correcties in de kleurtemperatuur nodig als het beeld er te blauw uitziet bijvoorbeeld. Met een kleine correctie wordt het meer herfst, maar je moet niet overdrijven, vind ik.    Dit werkt alleen echt goed bij RAW-originelen. Een alternatief op mijn Nikons is bij de opname een automatische witbalans met iets warmere kleuren te kiezen (AUTO2 heet die daar). Nog beter is het om tijdens het fotograferen de kleurtemperatuur handmatig in te stellen en net zo lang te wijzigen totdat de foto de werkelijkheid goed weergeeft.
    3. Vaak heeft een paddenstoelenfoto grote contrasten. Op de donkere grond of op het donkere hout staan fel witte of gele paddenstoelen. Het kan zin hebben de hooglichten wat te dempen. Dit is vooral belangrijk bij vochtig glimmende paddenstoelen als de porseleinzwam. De glimmende gedeelten zijn al gauw zwaar overbelicht en dan glimmen ze niet meer. Een standaardbewerking is het versterken van de witte tinten in combinatie met het terugbrengen van de belichting en het dempen van hooglichten. Soms is het versterken van contrasten en het licht verhogen van de verzadiging een manier om de foto sprekender te maken. Bij donkere achtergronden kan het goed zijn die helemaal zwart te maken door de zwarte tinten veel sterker te reduceren dan LightRoom aanbeveelt: alle tekening verdwijnt dan in de achtergrond en dat is de bedoeling.