Mooi voor rouwkaarten
Het leuke van een fotocursus is dat je verleid wordt iets anders te gaan fotograferen dan wat je normaal zou gaan doen. Dat was een paar weken geleden bij de opdracht ‘minimalisme’ (zie vorige blog) en nog meer bij de opdracht van deze week: landschap. Van de meeste landschapsfoto’s die ik voorbij zie komen, word ik niet enthousiast.
De foto’s die het goed doen op internetsites worden gedomineerd door een beperkt aantal stereotypen: dramatische wolkenpartijen, oranjerode luchten bij zonsondergang en soms het silhouet van een vlucht ganzen. Foto’s die het ook goed op rouwkaarten doen. Niet zelden staat er ook een eenzaam persoon op een bergtop de oneindigheid in te staren.
De romantiek is springlevend
Het lijkt alsof we bij deze soort fotografie terug zijn bij bombastische emoties van de romantiek, zoals Casper Friedrich rond 1818 op zijn beroemde schilderij tot uiting bracht. Dat was het begin van de 19e eeuw, maar het blijkt dat dit soort beelden meer dan twee honderd jaar later nog steeds de toon aangeven. Het lijkt alsof de ontwikkeling naar impressionisme, expressionisme, kubisme en allerlei nieuwere ontwikkelingen aan de populaire smaak voorbij zijn gegaan. Over smaak zou niet te twisten zijn, maar ik vind veel wat de landschapsfotografen produceren vrij smakeloos. Ik heb dit al eerder beschreven.
Balanceren op de rand van kitsch
Nu vind ik niet alle landschapsfoto’s van herfstlandschappen, zonsondergangen en vluchten trekvogels tegen kleurige luchten kitsch of valse romantiek, maar het gevaar ligt steeds op de loer.
Ik volgde een cursus bij Ellen Borggreve (die naar mijn smaak wel fantastische bomenfoto’s maakt zonder zich in dat soort groezelige emoties te verliezen) en daar heb ik best een mooie foto gemaakt (zie links).
Niet zo lang geleden legde ik de stralenbundels van de zon door de mist in een park bij Leiden vast (hieronder links). Misschien geen slechte foto. Een vergroting hiervan heeft een paar maanden lang bij mij aan de muur gehangen. Toen ging hij me vervelen als een te stereotype foto, op de grens van goedkope kitsch, een foto die bovendien te vaak gemaakt wordt. Ik heb hem maar van de muur gehaald. De foto daarnaast, minder spectaculair misschien, vind ik veel beter. Hij legt de mooie herfstsfeer nauwkeurig vast zonder overdrijving. Geen standaardplaatje dat overal steeds gemaakt wordt.
Ongekunstelde schoonheid en lelijkheid
De landschapsfoto’s waar ik zelf blij van wordt, laten de schoonheid (of de lelijkheid) van het moment ongekunsteld zien. Vaak gaat dat met een eenvoudige camera zonder bijzondere instellingen. In sommige gevallen zijn technische hulpmiddelen als grijsfilters, polarisatiefilter en manipulatie van kleuren in de nabewerking behulpzaam, maar in mijn benadering creëren die geen nieuw beeld maar helpen de indrukken die mijn ogen + hersenen op het ene moment zagen te reconstrueren.
Berneray 2024
Als ik mijn geslaagde landschapsfoto’s van de afgelopen tijd bekijk, dan zie ik een voorkeur voor relatief lege landschappen met weinig contrast, vooral groenblauwe kleuren en de opvallende afwezigheid van rood. Ik word nooit een beroemd fotograaf van zonsondergangen, ben ik bang. Mijn foto van Scheveningen in de zandstorm vind ik geslaagd om de mooie lijnen, de lage contrasten en de aantrekkelijke leegheid.
Dit is wel iets anders dan de woest brekende brandingen met daarboven dreigende wolkenluchten met aanstormende regenbuien waar sommige mensen dol op zijn, maar ik niet.
Prenten uit de stadsnatuur
We wonen in een land waar eigenlijk geen natuur bestaat. Alle natuurgebieden zijn aangelegd en je hoeft nooit ver te kijken om een flatgebouw, een hoogspanningsmast, een snelweg of een ander element uit onze stadscultuur te zien. Stadsnatuur is een heel interessant onderwerp dat leuke foto’s kan opleveren. Hier in Zuid Holland zijn er mogelijkheden te over zoals de tussen spoorweg en flatgebouwen ingeklemde Polders Poelgeest, de Munnikenpolder tussen snelweg, hoogspanningsmasten en tunnels voor snelle treinen, en bijvoorbeeld de driemanspolder bij Zoetermeer: vogeleldorado met uitzicht op den Haag. Natuurfotografie gaat hier naadloos over in stadsfotografie nu er in de stad meer natuur is dan op het platteland.
Vanuit de paddenstoel bekeken
Geen twee velden van fotografie lijken zo verschillend als macrofotografie die de kleine beestjes en plantjes vastlegt en landschapsfotografie waar het eerder om meters en kilometers dan centimeters gaat. Toch ben ik wat aan het experimenteren met extreme groothoekfotografie, die de beide werelden kan verbinden. Het is niet een heel nieuw idee, maar het levert soms interessante plaatjes op.
Het vervolg?
Ik denk dat ik toch maar doorga op de ingeslagen weg. Bij de nu populaire romantische stroming zal ik mij zeker niet aansluiten. Ook zal ik geen speciale technieken zoals het zwaaien met de camera tijdens een opname gaan gebruiken. Hulpmiddelen zoals allerlei filters en nabewerking gebruik ik als deze het beeld versterken zonder het volledig te veranderen. Ik denk dat ik het onderwerp ‘stadsnatuur’ nog wat meer ga aanpakken. Een mooi thema met mooie kansen.
Verwijzingen
Harry Otto gaf de cursisten als inspiratie een paar suggesties voor interessante fotografen mee. Ze hebben zeker als inspiratie gediend maar niet alleen positief. Ik weet nu ook beter wat ik niet wil.
- Bas Meelker
https://www.basmeelker.nl/
Mij spreekt dit niet aan. Hierboven heb ik al aangegeven waarom niet. - Saskia Boelums
https://www.saskiaboelsums.nl/
Haar imitatie van oude meesters is best knap en er zullen mensen zijn die dit mooi vinden. Mijn hobby zal het niet worden. - Charlotte Bellamy
https://www.facebook.com/photo/?fbid=812742450851615&set=a.466978015428062
Ze laat best mooie prenten zien, waarbij ze technieken als camerabeweging heeft gebruikt. Sommige foto’s lijken op impressionistische schilderijen. - Jan Koster
https://www.volkskrant.nl/kijkverder/v/2023/het-idyllische-landschap-van-bv-nederland~v799704/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
De heldere humoristische beelden van Jan Koster (vrachtwagens met teksten op viaducten etc.) spreken mij wel aan. Hier geen romantische gevoelserupties bij dramatische zonsondergangen en eenzame mensen op een berg. Gewoon de boeiende visuele werkelijkheid in dit land, met humor gedocumenteerd. Humor is wat bij veel landschapsfotografen met hun diepe emoties en overtuigingen meestal ontbreekt. Ook ik heb daar last van.
____________