Deze pagina gaat over het digitaliseren van negatieven en dia’s. Zie voor het scannen van afgedrukte foto’s deze pagina.
Dia’s digitaliseren
Ik heb dozen vol met oude dia’s en negatieven. Het is niet zo eenvoudig om die binnen afzienbare tijd op een acceptabele manier te digitaliseren. Het kan op de volgende drie manieren met verschillende voor- en nadelen.
- Een scanner kopen of huren. Goede scanners zijn heel duur (boven de € 2000). Betaalbare scanners zijn slecht. Een goede scanner huren kost enkele tientjes per dag. Goede scans kosten heel veel tijd, soms wel 10 minuten per scan. Voor 500 dia’s –> 5000 minuten = 10 hele werkdagen.
- Fotograferen met macrolens en opzetstuk voor dia’s/negatieven of led-“light pad”. Het resultaat is beter dan van de meeste scanners en, hoewel niet echt snel, toch sneller dan de meeste scanners. Je kunt alleen geen hele dia-sledes tegelijk laden.
- Fotograferen van dia’s met macrolens en een omgebouwde diaprojector. Gaat heel snel vanuit dia-sledes en met afstandsbedieningen van fototoestel en diaprojector, zie hieronder: de snelle methode (maar aleen voor dia’s).
Digitaliseren
Snelle digitalisering van dia’s met diaprojector
Ik gebruik de volgende onderdelen: een Nikon D7100 met een 105 mm AF micro-lens, een IR afstandsbediening, een Manfrotto-statief en een oude (omgebouwde) Orion-diaprojector met afstandsbediening aan kabel.
In de diaprojector bevindt zich tussen twee lenzen een dik glasplaatje, bedoeld om de hitte van de lamp tegen te houden waardoor de dia beschermd wordt. Dit glasplaatje vervang ik door een dubbel plaatje van Teflon (dat ook goed tegen hitte kan).
In handleidingen op internet wordt vaak gezegd dat ook de lens na de glasplaat moet worden verwijderd. Dit is bij mijn Orion lastig en niet echt nodig. Het licht op de dia is voldoende gelijkmatig. Eventuele vignettering kan softwarematig worden gecorrigeerd. Het projectorobjectief wordt verwijderd.
De camera staat op een statief en kijkt recht in de opening van de verwijderde projectorlens. Gebruikte instellingen: ISO 125, A=11, camera bepaalt sluitertijd (zo tussen 1/125 en 1/500 wordt dat). Ik werk met autofocus, maar kan ook handmatig.
Dia’s moeten van te voren voldoende schoongemaakt zijn. Zet alle dia’s die rechtop staan eerst weer horizontaal. Scannen: met afstandbediening van projector steeds een nieuwe dia laten zien; met afstandsbediening van camera afdrukken. Ik werk met live view. Dat is het handigst. Meer dan 15 seconden hoeft de procedure per opname niet te duren. N.B. de foto’s staan wel in spiegelbeeld en ondersteboven en moeten nabewerkt worden, zie deze pagina.
Een waarschuwing: ik garandeer niet dat dit tot een aanvaardbaar resultaat leidt. Ik heb opgeschreven wat ik heb gedaan. Ik ben redelijk tevreden met het resultaat, maar ook ik ben geen vakman.
Digitalisering van negatieven of dia’s met Nikon-opzetstuk
Nikon levert een handig opzetstuk (ES-2, €159) dat aan de lens wordt bevestigd en waarmee je negatieven en (dunne) dia’s kunt scannen.
Met een DX-camera gaat het met de DX 40 mm micro-lens (tweedehands rond € 190). Je moet op egaal daglicht richten. Met kunstlicht moet het ook gaan en zelf met flitslicht als je een beetje handig bent. Er is echter één groot probleem: de openingen in de houder voor dia’s zijn niet breed genoeg voor de meeste in plastic ingelijste dia’s. Om die reden heb ik het opzetstuk een dag na aankoop (en de daarbij aangeschafte lens) teruggestuurd.
Een alternatief zou de Kaiser Dia-Duplikator 6506 (rond €105) kunnen zijn. Deze werkt met macro-objectieven van 80 tot 120 mm op full-frame. Voor een Nikon DX zal je de 60 mm micro nodig hebben. Of hier de dia’s wél goed in passen, heb ik niet getest.
Digitalisering met macro-lens en LED “lightpad”
Zo’n opzetstuk is niet nodig. Je kan de negatieven in een willekeurige houder plaatsen, op een LED-lichtbak leggen en van bovenaf met een macro-lens fotograferen. Een computerscherm is niet bruikbaar omdat dat uit puntjes van drie kleuren bestaat. Het moet egaal wit zijn. Ik gebruik een Huion L4S tekenscherm (€49) en een Kaiser 6507-negatievenhouder (€17) . Ik fotografeer met mijn Nikon D7100 en een 105 mm macrolens, zie foto’s. ISO 125, diafragma 11 of 14, live view, handmatige focus en afdrukken met IR-afstandsbediening. Voor het fotograferen van een beperkt aantal negatieven werkt dit uitstekend. Het is wel belangrijk de camera waterpas recht te hebben staan.
Natuurlijk gaat dit ook prima met dia’s. Met dank aan https://www.natuurfotografie.nl/hoe-digitaliseer-je-dias/ voor de goede tips.
Negatieven scannen en converteren
Hieronder mijn opstelling voor het scannen van negatieven (kleur of zwart-wit):
- Een LED-lichtbak. Verder zo min mogelijk felle lichten in de kamer.
- De negatieven redelijk vlak op die bak. Als ze niet erg krom getrokken zijn, is een negatiefhouder niet nodig.
- Een statief met twee poten zo kort mogelijk ingeschoven maar zo wijd mogelijk op tafel. Eén poot lang uitgeschoven achter de tafel. Hoogte van statief zodat er precies één negatief in het beeld past.
- Ik fotografeer met een redelijk oude Nikon 105 mm macrolens. Instelling A (diafragma voorkeuze) f/11, ISO 250. Resultaat vrij lang sluitertijden. Live view, autofocus (soms een deel van het negatief uitzoeken met veel contrast). Autofocus met live view werkt niet bij al mijn lenzen, bijvoorbeeld niet met mijn oude Sigma 180 mm macrolens.
- Conversie naar positief in LightRoom met de Negative Lab Pro Add-in. Zie ook volgende pagina.
Een oude vakantiefoto uit 1996 met deze methode gedigitaliseerd.
Bewerken
Ik heb nog een Rollei diaprojector die m.i. uitstekend voor dit doel geschikt is. Ik neem aan dat het Teflon plaatje wit is, zelfde dikte als het glasplaatje of komt dit niet zo kritisch?
Ik denk niet dat dit kritisch is. Probeer maar wat uit. Het moet wel passen, wit zijn en vooral hittebestendig. Succes!
Bedankt voor je reactie, ik heb twee PTFE plaatjes besteld, dikte 2 mm. Het warmtewerend glas is 4 mm dik dus ik kan dan 2- of 4 mm proberen.
Vanmorgen de PTFE plaatjes ontvangen. Proefopstelling gemaakt met beide witte plaatjes i.p.v. het warmtewerend glas. Nikon D7200 met 85mm micro objectief opgesteld. Eerste resultaten zijn goed, ik heb nog veel dias’s tussen glas (kleur en zwart/wit). Het werkt inderdaad snel maar ik moet de opstelling wat verfijnen.
Daarna de experimenten om zo goed mogelijk te belichten.
PS
Mijn oude Rollei projector lijkt erg veel op jouw Orion projector.
mag ik vragen waar je deze plaatjes hebt gekocht?
Ik heb die plaatjes gekocht bij S-Polytec GmbH
E-Mail: info@s-polytec.de (RdM).
Mijn probleem is dat mijn Vivitar zoom lens met macrostand de dia niet voldoende kan benaderen; de uitsnede is minimaal circa 9 bij 6 cm. Ik wil de opname liever niet ‘croppen’ in Photoshop vanwege resolutie en het extra werk. Daarom vraag ik mij af of een (macro)tussenring soelaas biedt i.c.m. een zoomlens met macrostand. Wie heeft hier ervaring mee? Ik werk met een Lumix GH2, MFT
Een gespecialiseerde macrolens (Nikon noemt die dingen een microlens) is de beste oplossing. Met tussenringen heb ik geen ervaring. Een alternatief kan ook een (achromatische) voorzetlens kunnen zijn.
Rene, een tussenring maakt je camera bijziend. Dat zou dus betekenen dat je er nog dichterbij moet gaan zitten. Een teleconvertor zou wel kunnen werken.
Ik gebruik zelf een Olympus, ook MFT, met een 60mm macrolens en zit redelijk dicht naar de opening van de projector. Ik weet niet welke brandpuntsafstand jij nu gebruikt maar wellicht moet je naar een hogere brandpuntsafstand toe.
Ik heb de zaak nu opgebouwd, de Rollei P35A projector lijkt erg veel op de door u gebruikte Orion projector. De projector is gemakkelijk te openen, ik heb het warmtefilter vervangen door een 4 mm dik wit Teflon plaatje , het dia wordt mooi gelijkmatig verlicht, en het objectief verwijderd. De camera/projector opstelling is geheel overeenkomstig uw opstelling. De camera is een Nikon D7200 die ik ingesteld heb op 100 ISO, diafragma f 8, camera bepaalt de sluitersnelheid. Tevens heb ik de witbalans handmatig ingesteld op 3450 K, dat is de kleurtemperatuur van de projector halogeenlamp.
Het gebruikte objectief is een AF-S Micro Nikkor 85 mm 1:3.5 G ED.
Het opstellen van de camera dient nauwkeurig te geschieden, de live view is hierbij erg handig, camera op autofocus. Dia’s goed schoonmaken, allemaal in landscape in het dia magazijn. Met de twee afstandbedieningen (projector/camera) werkt het systeem zeer snel., zeker in vergelijking met mijn KonicaMinolta DimageScan Dual IV. Ik heb een mix van zwart/wit dia’s tussen glas en kleuren dia’s glasloos gescand en het levert prima resultaten op. De dia’s zijn tusse de 40 en 55 jaar oud en dat is soms wel te zien. Het zijn merendeels familie foto’s en die heb ik in JPEG opgeslagen, bewerking bestaat uit uitsnijden en een eenvoudige kleurcorrectie indien nodig.
Dank voor het delen van je positieve resultaten. Ik ben benieuwd wat je onder ‘eenvoudige kleurcorrectie’ verstaat. Met mijn dia’s was het zeker niet eenvoudig en moest ik wel afzonderlijk kleurcurves in Lightroom bewerken.
Beste Reinier,
Ik ben al een tijdje op zoek naar een betaalbare mogelijkheid om onze dia’s te digitaliseren. Toen ik deze blog gevonden had en de oplossing met de dia projector las, dacht ik: zou dat ook werken met mijn Liesegang. Dus die van zolder gehaald en daar zit dus een glasplaatje in van 4×4 cm en 4mm dik. Twee teflon plaatjes besteld van 2 mm dik. De eerste test resultaten zijn erg goed te noemen.
En ook in mijn Liesegang hoeft de lens voor de dia er niet uit, kan wel heel makkelijk maar ik laat hem gewoon zitten. Ik moet nog wel even de juiste opstelling maken, de test is gewoon uit de hand gedaan. Ik gebruik een Olympus OM-D E-M1 met een 60mm macro lens. Dit levert normaal een 4:3 verhouding op, maar is ook op 3:2 in te stellen.
Nu nog wat koelere avonden en ik kan onze dia’s omzetten naar diga’s.
Hartelijk dank voor de tip.
Met vriendelijke groet, Richard
fijn dat mijn blog nuttig is. Succes!
Een snelle manier (handig als je ergens op bezoek bent):
– Leg de dia (of een negatief) op een iPhone of iPad met witte pagina (een notitie), en zet de helderheid op max.
…
Leg nooit een dia of negatief op een iPhone of iPad. Die schermen bestaan bestaan uit hinderlijke pixels. Gebruik uitsluitend een egaal heldere witte achtergrond, bijv. een LED-scherm.